व्यवस्थापन कला कि शास्त्र ?

  गरज हि शोधाची जननी असते अस म्हटल जाते. बर्‍याच अंशी हे खर आहे. प्रश्न पडल्यावरच तर उत्तर शोधणार ना !

 एकदा जपान मध्ये एक माणुस काही घरघुती सामान घ्यायला गेला. त्याच्या वस्तुंमध्ये अंगाच साबणही होत. त्याने शेल्फ मधुन साबणाचा पॅक काढला व बास्केट मध्ये घातला. बिल देताना काऊंटरवर लक्षात आले कि साबणाच्या त्या पॅक मध्ये साबणच नाही. ग्राहकाला नविन पॅक देण्यात आला व संबंधित साबण कंपनीला झालेला प्रकार कळवण्यात आला. कंपनीला हा प्रकार कळताच एक चौकशी समिती गठीत करण्यात आली. एका अभियंत्याला त्या समितीचा प्रमुख करण्यात आले व हा प्रकार घडलाच कसा याचा शोध घेण्यास सांगण्यात आले. याशिवाय असा प्रकार परत घडू नये यासाठी उपाय सुचवायला सांगण्यात आले.

समितीने नेहमीच्या शिरस्त्याप्रमाणॆ बैठकींवर बैठकी घेण्यास सुरुवात केली.

समितीतल्या अभियंत्यांनी एक नविन मशिन बसवण्यास सांगितली  X-ray च्या आधारे सर्व पॅक बरोबर भरले आहेत कि नाहित हे त्या मशिनने कळणार होते. अशी मशिन बसवण्यास बराच कालावधी व पैसा लागेल व तो व्यवस्थापनाने मान्य करावा असेही अहवालात लिहीण्यात आले व व्यवस्थापनानेही मागणी मान्य केली.

मधल्या कालावधित कामगारांनी प्रत्येक पॅक भरला असल्या शिवाय पुढे पाठवू नये असेही सांगण्यात आले. या कसरतीत कारखान्याची उत्पादन क्षमता बरिच कमी झाली.

हा सर्व प्रकार एक कामगार बघत होता त्याने एक प्रयोग करायचे ठरवले. त्याने व्यवस्थापनाला एक पंखा द्यावा असे सांगितले. पंखा मिळाल्यावर तो पंखा त्याने साबण पॅकमध्ये भरण्याच्या मशिन नंतर असेंब्ली लाईनवर अशाप्रकारे लावला कि पंख्याच्या वार्‍याने डबा रिकामा असल्यास असेंब्ली लाईन वरुन उडून बाजुला पडेल.

अशा प्रकारे कंपनीचा बराच पैसा वाचवल्याचे बक्षिस त्या कामगाराला देण्यात आले.